Gdańskie Studia Prawnicze

Quo vadis ubezpieczenia grupowe? Obserwacje na tle orzecznictwa ETS w zakresie ubezpieczeń grupowych

Katarzyna Malinowska — Fri, 15 Sep 2023 00:00:00 +0000

Niniejszy artykuł poświęcony jest rozwojowi ubezpieczeń grupowych w prawie Unii Europejskiej. Temat wydaje się istotny, gdyż ani prawo europejskie, jak również rzadko które prawo krajowe państw członkowskich UE definiuje umowę ubezpieczenia grupowego. To z kolei może oznaczać, że orzecznictwo sądowe będzie miało istotny wpływ na rozwój tego modelu ochrony ubezpieczeniowej. Celem opracowania jest zatem analiza ostatnich orzeczeń ETS oraz stanowisk doktryny, jak i organów europejskich w zakresie istoty ubezpieczeń grupowych, a także wyciągnięcie wniosków dotyczących perspektyw i ścieżki ich rozwoju w przyszłości. Temat wydaje się również istotny w kontekście trwających prac nad rewizją dyrektywy o dystrybucji ubezpieczeń.

Mediacja na polskim rynku ubezpieczeniowym

Bartosz Kucharski — Fri, 15 Sep 2023 00:00:00 +0000

Artykuł dotyczy mediacji jako jednej z alternatywnych metod rozstrzygania sporów na polskim rynku ubezpieczeniowym. Autor umiejscawia mediację wśród innych alternatywnych metod rozstrzygania sporów ubezpieczeniowych, przedstawia jej cechy oraz zalety w porównaniu do procesu sądowego. Wskazuje, że w Polsce mediacja jest niezwykle rzadko wykorzystywana do rozstrzygania sporów ubezpieczeniowych oraz że większość mediacji z zakresu ubezpieczeń prowadzona jest przez Ośrodek Mediacyjny Sądu Polubownego przy Komisji Nadzoru Finansowego. Przyczyn takiego stanu rzeczy autor upatruje m.in. w relatywnej nowości mediacji oraz braku wiedzy o niej, taktyce ubezpieczycieli polegającej na negowaniu swojej odpowiedzialności do końca, jak również w mentalności ubezpieczających i przyzwyczajeniach ich pełnomocników.

Rozwiązywanie sporów na rynku dystrybucji ubezpieczeń jako zadanie organów nadzoru – wybrane problemy

Monika Szaraniec — Fri, 15 Sep 2023 00:00:00 +0000

Celem niniejszego opracowania jest wskazanie niektórych zadań organów nadzoru mikroostrożnościowego (EIOPA i KNF) w zakresie pozasądowego rozwiązywania sporów na rynku dystrybucji ubezpieczeń, które mogą bezpośrednio dotyczyć klientów dystrybutorów ubezpieczeń. W drugiej części artykułu zostały przedstawione zadania organów nadzoru mikroostrożnościowego, które rozwiązują problemy na rynku dystrybucji ubezpieczeń poprzez pośrednie oddziaływanie na klienta oraz poprzez zapewnienie bezpieczeństwa klientowi – przykładowo omówione zostało rozwiązywanie sporów transgranicznych przez EIOPA.

Actio directa a pośrednie następstwa szkody w aspekcie kolizyjnoprawnym

Aneta Paleczna — Fri, 15 Sep 2023 00:00:00 +0000

Problematyka osób pośrednio poszkodowanych jest rozważana w wielu jurysdykcjach europejskich i pozaeuropejskich ze względu na to, że tradycyjna doktryna kompensacji szkody opiera się na osobie bezpośrednio poszkodowanej. Tym większego znaczenia nabiera ustalenie właściwości prawa dla cywilnoprawnej odpowiedzialności za śmierć człowieka w sprawach o charakterze transgranicznym. Na tym tle na szczególną uwagę zasługuje wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 10 grudnia 2015 r., C-350/14 w sprawie Florin Lazar przeciwko Allianz SpA, w którym przyjęto, że do tego zagadnienia należy zastosować prawo miejsca wystąpienia szkody bezpośredniej, poniesionej przez bezpośrednio poszkodowanego. Roszczenia odszkodowawcze formułowane przez osoby pośrednio poszkodowane wymagają również analizy w kontekście dopuszczalności kierowania ich bezpośrednio przeciwko ubezpieczycielowi osoby ponoszącej odpowiedzialność za szkodę (actio directa).

Problematyka konfliktu interesów i rozwiązywania sporów z perspektywy ubezpieczenia ochrony prawnej

Szymon Szmak — Fri, 15 Sep 2023 00:00:00 +0000

Niniejszy artykuł przedstawia najistotniejsze kwestie związane z rozwiązywaniem sporów z perspektywy specjalistycznego rodzaju ubezpieczenia, jakim jest ubezpieczenie ochrony prawnej. Przechodząc od zagadnień teoretycznych dotyczących interesu oraz opisu najważniejszych przepisów krajowych i europejskich w przedmiocie ubezpieczenia ochrony prawnej, autor analizuje szczegółowe scenariusze sporów, jak to określono, „wewnątrz” i „na zewnątrz” umowy ubezpieczenia. „Konfliktogenna” specyfika tego rodzaju ubezpieczenia ukazana jest przez pryzmat tzw. modeli zapobiegania konfliktowi interesów w dyrektywie Solvency II, natomiast funkcję pomocniczą umowy ubezpieczenia w razie wystąpienia sporu obrazuje zakres świadczenia ubezpieczyciela, jak również swobody wyboru prawnika. Wnioski końcowe odnoszą się do postulatów wobec środowiska prawnego i praktyki ubezpieczenia ochrony prawnej w Polsce.

Znaczenie zasad reasekuracyjnego prawa kontraktowego (PRICL) w rozstrzyganiu sporów reasekuracyjnych – perspektywa krajowa

Marta Szwarczyńska — Fri, 15 Sep 2023 00:00:00 +0000

Przedmiotem opracowania jest analiza znaczenia zasad reasekuracyjnego prawa kontraktowego (PRICL) w rozstrzyganiu sporów reasekuracyjnych poddanych jurysdykcji polskich sądów państwowych oraz arbitrażowych. Prowadzone rozważania uwzględniają zarówno kwestię wyboru przez strony umowy reasekuracji zasad PRICL jako materialnoprawnej podstawy rozstrzygnięcia, jak i możliwość zastosowania przez sąd powszechny albo sąd polubowny tych zasad w przypadku tzw. negatywnego wyboru prawa lub uzupełniająco w ramach odesłań do „ustalonych zwyczajów” zawartych w przepisach prawa.

Osobliwości w dochodzeniu roszczeń z tytułu naruszenia obowiązku informacyjnego przez ubezpieczyciela w prawie niemieckim – rozważania o efektywności modelu

Oskar Zgonina — Fri, 15 Sep 2023 00:00:00 +0000

Przedkontraktowe obowiązki informacyjne ubezpieczycieli stały się głównym narzędziem ochrony klientów rynku usług ubezpieczeniowych w prawie unijnym. Wyrazem przyjęcia tzw. modelu informacyjnego w Niemczech jest nałożenie na ubezpieczycieli obowiązku informacyjnego (Informationspflicht) oraz obowiązku doradczego (Beratungspflicht). Nieprawidłowości w zakresie wykonywania wskazanych obowiązków prowadzą do powstania problemów na polu odpowiedzialności cywilnoprawnej. Naruszenie obowiązku informacyjnego oraz obowiązku doradczego w Niemczech może skutkować powstaniem odpowiedzialności cywilnej w reżimie culpa in contrahendo. Celem artykułu jest ocena efektywności modelu dochodzenia roszczeń z tytułu naruszenia obowiązków informacyjnych ubezpieczycieli w prawie niemieckim. Rozważania we wskazanym temacie zostały przeprowadzone na podstawie aktualnych poglądów niemieckiej doktryny i judykatury.

Pozasądowe modele kompensacji szkody medycznej w wybranych krajach Unii Europejskiej – poszukiwanie optymalnego rozwiązania

Małgorzata Serwach — Fri, 15 Sep 2023 00:00:00 +0000

Przedmiotem artykułu są przyjęte w poszczególnych systemach europejskich pozasądowe modele kompensacji szkody medycznej. Autorka rozpoczyna swoje rozważania od wskazania przyczyn wprowadzenia uproszczonych modeli w zakresie odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną pacjentowi w związku z leczeniem. Wskazuje na ich cechy wspólne oraz podstawowe różnice. Następnie przedstawia, według przyjętego przez siebie podziału: skandynawski model ochrony ubezpieczeniowej pacjentów oparty na first-party insurance, francuski model ubezpieczeniowy wsparty subsydiarną odpowiedzialnością państwa na zasadzie solidarności narodowej oraz quasi-ubezpieczeniowe modele zakładające możliwość zaspokojenia roszczeń pacjentów z odrębnych funduszy. W tym ostatnim przypadku zostały omówione rozwiązania austriackie i angielskie. W ostatniej części opracowania autorka prezentuje polskie regulacje oraz podstawowe zasady prowadzenia postępowania przez Wojewódzkie Komisje ds. Orzekania o Zdarzeniach Medycznych, wskazując na ich zasadnicze wady. Dowodzi, że sugerowana propozycja likwidacji obowiązującego modelu i wprowadzenie w to miejsce nowego, stanowiącego kompilację różnych rozwiązań stosowanych w Europie może nie doprowadzić do oczekiwanego efektu, czyli skutecznej indemnizacji szkody medycznej. Przeciwnie, może oznaczać zastąpienie wadliwego rozwiązania – nowym, równie wadliwym. W końcowych rozważaniach wskazano, jakie należałoby podjąć działania, aby uzyskać optymalny, a przede wszystkim skuteczny system kompensacji szkody medycznej.

Problemy proceduralne ubezpieczenia kredytu hipotecznego zawartego z konsumentem

Patryk Jurkiewicz, Dawid Urbaniak — Fri, 15 Sep 2023 00:00:00 +0000

Niniejszy artykuł porusza problematykę związaną z dochodzeniem roszczeń z umowy ubezpieczenia, które zostały przeniesione na bank w celu zabezpieczenia wierzytelności pieniężnych o zwrot kredytu wraz z odsetkami. Wskazano możliwe konstrukcje umowy ubezpieczenia jako zabezpieczenia kredytu, jak również możliwe sposoby dochodzenia roszczeń. W opracowaniu najbardziej istotnym elementem jest omówienie problemu braku możliwości dochodzenia roszczeń od ubezpieczyciela przez kredytobiorcę-konsumenta w przypadku zajścia wypadku ubezpieczeniowego określonego w zawartej umowie ubezpieczenia zabezpieczającej umowę kredytu i konsekwencje tego stanu rzeczy. Celem artykułu jest wykazanie doniosłości problemu oraz jego konsekwencji, a także przedstawienie możliwych rozwiązań zarówno w obecnym stanie prawnym, jak i wskazanie możliwości jego rozwiązania w przyszłości (postulaty de lege ferenda). Zawężenie rozważań jedynie do kredytobiorców-konsumentów oraz kredytów hipotecznych jest celowym zabiegiem autorów, z uwagi na szerszy zakres podejmowanego problemu w całości sektora bancassurance, którego nie sposób rozwinąć w pełni na łamach ograniczonej formuły artykułu.

Sądowe postępowanie egzekucyjne z nieruchomości stanowiącej przedmiot umowy ubezpieczenia

Dorota Maśniak, Łukasz Kamiński — Fri, 15 Sep 2023 00:00:00 +0000

Jednym z rodzajów postępowania egzekucyjnego jest egzekucja z nieruchomości. Może się zdarzyć, że nieruchomość jest objęta ochroną ubezpieczeniową. W związku z tym pojawia się pytanie, komu należy się odszkodowanie, gdy następuje zdarzenie ubezpieczeniowe. Kwota odszkodowania może być przeznaczona do podziału pomiędzy wierzycieli albo na pokrycie szkody. Wydaje się, że odpowiedź na powyższe pytanie zależy od chwili, kiedy nastąpi zdarzenie ubezpieczeniowe. Jeżeli zdarzenie ubezpieczeniowe następuje w toku sądowego postępowania egzekucyjnego, kwoty odszkodowania nie może otrzymać dłużnik. Kwota ta, podobnie jak inne roszczenia wynikające z umowy ubezpieczenia, musi zostać przeznaczona na naprawę szkody. W niniejszym artykule autorzy starają się również odpowiedzieć na pytanie, czy kwota ta, stanowiąca de facto o wzroście wartości nieruchomości, powinna być uiszczona przez nabywcę.

Bezpośrednia likwidacja szkody komunikacyjnej – ocena krytyczna

Emilia Joniak — Fri, 15 Sep 2023 00:00:00 +0000

Przedmiotem artykułu jest ocena systemu bezpośredniej likwidacji szkód (BLS), który funkcjonuje w Polsce w wyniku wielostronnej umowy o współpracy zakładów ubezpieczeń. Przeprowadzona analiza uwzględnia istotę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej oraz cel i założenia procedury bezpośredniej likwidacji szkody komunikacyjnej. W opracowaniu wskazano różnice zachodzące pomiędzy przebiegiem klasycznej procedury likwidacji szkód a bezpośrednią likwidacją szkody. Tekst ma również na celu dokonanie krytycznej oceny stosowania systemu bezpośredniej likwidacji szkody, w związku z którą omówiona została rola zawiadomienia przez poszkodowanego o wypadku, a także problem prawidłowego określenia podmiotu legitymowanego biernie w procesie sądowym. Autorka dochodzi do wniosku, że umowny system bezpośredniej likwidacji szkód wywołuje zasadnicze zmiany w relacjach zakładów ubezpieczeń z poszkodowanymi.

X Konferencja Polskiego Oddziału Międzynarodowego Związku Prawa Ubezpieczeniowego AIDA pt. „Sądowe i pozasądowe metody rozwiązywania sporów w ubezpieczeniach”, Gdańsk, 3–4 czerwca 2022 r.(sprawozdanie)

Emilia Joniak — Fri, 22 Sep 2023 00:00:00 +0000

Przepisy wymuszające swoje zastosowanie w prawie ubezpieczeń i normy kolizyjne w dyrektywie ubezpieczeniowej 2009/103/WE

Mariusz Fras — Fri, 15 Sep 2023 00:00:00 +0000

Glosa dotyczy wyroku z 31.01.2019 r. w sprawie Agostinho da Silva Martins (C-149/18), w której TSUE wypowiedział się na temat relacji przepisów zawartych w dyrektywie o ubezpieczeniach komunikacyjnych 2009/103/WE z 16.09.2009 r. do unijnych norm kolizyjnych zawartych w rozporządzeniu Rzym II w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych.

Skutki prawne ugody między ubezpieczycielem a poszkodowanym

Aleksandra Gnas — Fri, 15 Sep 2023 00:00:00 +0000

Glosa dotyczy kwestii ugody zawartej między ubezpieczycielem a poszkodowanym i jej wpływu na stosunek prawny między poszkodowanym a ubezpieczycielem. Autorka przeanalizowała różnice i podobieństwa między roszczeniami poszkodowanego wobec ubezpieczyciela i ubezpieczającego. Omówiono także dopuszczalność ugody wielostronnej między poszkodowanym, sprawcą a ubezpieczycielem. W tekście poruszony został również temat interpretacji treści ugody przez sądy poprzednich instancji i działalności interwenienta ubocznego w procesie sądowym.

Dopuszczalność stosowania rabatów i ulg obowiązujących w sieciach partnerskich zakładów ubezpieczeń przy ustalaniu odszkodowania z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych

Grzegorz Dybała, Kamil Szpyt — Fri, 15 Sep 2023 00:00:00 +0000

Przedmiotem omawianej uchwały Sądu Najwyższego jest możliwość stosowania przez ubezpieczycieli przy ustalaniu wysokości przyznawanego poszkodowanym odszkodowania z tytułu uszkodzenia pojazdów mechanicznych rabatów oraz ulg na części i usługi, które stosowane są przez tzw. warsztaty partnerskie współpracujące z zakładami ubezpieczeń. W rozstrzygnięciu opowiedziano się za dopuszczalnością takowego rozwiązania, jednocześnie wskazując, że konieczne jest wystrzeganie się w tym zakresie jakiegokolwiek automatyzmu. W niniejszej glosie analizie zostały poddane argumentacja wskazana przez Sąd Najwyższy oraz ocena z punktu widzenia prawa swobodnego wyboru warsztatu naprawczego przez poszkodowanego, jak również zasady jego współpracy z zakładem ubezpieczeń i obowiązek minimalizacji szkody.

Dopuszczalność stosowania zabezpieczenia w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego i obciążenie kredytobiorcy kosztami tego zabezpieczenia

Dawid Rogoziński — Fri, 15 Sep 2023 00:00:00 +0000

Glosa dotyczy kwestii oceny postanowień umowy kredytu zmierzających do obciążania kredytobiorcy będącego konsumentem kosztami ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Autor wskazuje na specyfikę ubezpieczenia NWW, jego charakter prawny i konsekwencje, jakie niosą one dla kredytobiorcy ponoszącego koszt ochrony ubezpieczeniowej. W tekście poruszony został także problem zakresu rozszerzonej prawomocności materialnej orzeczenia wydanego w toku kontroli abstrakcyjnej.